ظهور ساموئل هریس آلتمن در خط مقدم انقلاب هوش مصنوعی، نه تنها یک موفقیت تجاری برجسته، بلکه نمادی از تغییر پارادایم در حاکمیت تکنولوژی جهانی است. آلتمن که اکنون به عنوان مدیرعامل OpenAI و یکی از بانفوذترین چهره‌های قرن بیست و یکم شناخته می‌شود، مسیری را طی کرده است که از خانه‌ای در حومه سنت لوئیس آغاز شده و به رهبری جریانی ختم شده است که بسیاری آن را مهم‌ترین تحول تاریخ بشریت پس از اختراع آتش یا برق می‌دانند. در دسامبر ۲۰۲۵، زمانی که مجله تایم او را به عنوان یکی از «معماران هوش مصنوعی» و چهره سال معرفی کرد، جهان با شخصیتی روبرو شد که فراتر از یک مدیر اجرایی ساده، در قامت یک استراتژیست تمدنی ظاهر شده است که با سرمایه‌گذاری‌های جسورانه در حوزه‌های انرژی گداخت، بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی عمومی (AGI)، در حال بازترسیم مرزهای ممکن برای گونه انسان است.

زندگینامه سم آلتمن

ریشه‌های خانوادگی و سال‌های تکوین در میسوری

سام آلتمن در ۲۲ آوریل ۱۹۸۵ در شیکاگو، ایلینوی، در خانواده‌ای یهودی متولد شد که فرهنگ رقابت فکری و پیشرفت مداوم را ارج می‌نهادند. مادر او، کانی گیبستین، یک متخصص پوست برجسته و پدرش، جری آلتمن، یک کارگزار املاک بود. سم به عنوان فرزند ارشد از چهار خواهر و برادر (برادرانش ماکس و جک و خواهرش آنی)، در محیطی رشد کرد که Jack Altman آن را «رقابت بی‌پایان در بازی‌ها، پازل‌ها و ورزش‌ها» توصیف می‌کند. در سال ۱۹۸۹، خانواده به محله هیل‌کرست در سنت لوئیس نقل مکان کردند، جایی که پویایی خانوادگی آن‌ها با بحث‌های داغ سر میز شام و بازی‌های استراتژیک شکل می‌گرفت.

تصویری از کودکی سم آلتمن

کودکی سم التمن

نبوغ تکنولوژیک آلتمن در هشت سالگی با دریافت یک کامپیوتر اپل مکینتاش شکوفا شد. این دستگاه برای او فراتر از یک ابزار، به یک «راه نجات» تبدیل شد، به‌ویژه در دورانی که به عنوان یک نوجوان همجنس‌گرا در فضای محافظه‌کار غرب میانه آمریکا در دهه ۲۰۰۰ تلاش می‌کرد هویت خود را بیابد. او ساعت‌ها به کالبدشکافی سخت‌افزار و یادگیری کدنویسی می‌پرداخت و از طریق چت‌روم‌های AOL با دنیایی فراتر از محدودیت‌های فیزیکی‌اش ارتباط برقرار می‌کرد.

تحصیلات او در مدرسه معتبر «جان باروز» (John Burroughs) بستری برای بروز شجاعت مدنی او فراهم کرد. آلتمن در یک مجمع عمومی مدرسه، هویت خود را آشکارا اعلام کرد و معلمان را به ایجاد فضاهای امن برای دانش‌آموزان اقلیت تشویق کرد. این اقدام نه تنها محیط مدرسه را تغییر داد، بلکه اولین نشانه‌های توانایی او در هدایت افکار عمومی و تغییر ساختارهای نهادی را نمایان ساخت. پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۲۰۰۳، او برای تحصیل در رشته علوم کامپیوتر به دانشگاه استنفورد رفت، جایی که در آزمایشگاه هوش مصنوعی فعالیت می‌کرد، اما آنچه بیشترین تأثیر را بر آینده او گذاشت، بازی پوکر با همکلاسی‌هایش بود. آلتمن معتقد است پوکر به او آموخت که چگونه در شرایطی با اطلاعات ناقص، ریسک‌ها را مدیریت کرده و الگوهای رفتاری انسان‌ها را تشخیص دهد.

شناسنامه و پیشینه تحصیلی سام آلتمن

موضوعجزئیات
تاریخ تولد۲۲ آوریل ۱۹۸۵
محل تولدشیکاگو، ایلینوی
والدینکانی گیبستین (متخصص پوست) و جری آلتمن (کارگزار املاک)
دبیرستانمدرسه جان باروز (سنت لوئیس)
دانشگاهاستنفورد (رشته علوم کامپیوتر – انصراف در سال ۲۰۰۵)
ویژگی بارز کودکیتعمیر VCR در ۳ سالگی و برنامه‌نویسی در ۸ سالگی

دوران Loopt: اولین قدم‌ها در دنیای استارتاپی

در سال ۲۰۰۵، آلتمن ۱۹ ساله به همراه دو تن از همکلاسی‌هایش، از استنفورد انصراف داد تا روی پروژه Loopt کار کند. Loopt یک اپلیکیشن شبکه‌سازی اجتماعی مبتنی بر مکان بود که به کاربران اجازه می‌داد موقعیت دوستان خود را به صورت لحظه‌ای مشاهده کنند. این شرکت یکی از هشت استارتاپ اولین دوره شتاب‌دهنده «وای کامبینیتور» (Y Combinator) بود و موفق شد نظر سرمایه‌گذاران بزرگی چون Sequoia Capital را جلب کرده و در مجموع بیش از ۳۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند.

اگرچه Loopt با اپراتورهای مخابراتی بزرگی مانند Sprint و Verizon قرارداد بست و در کنفرانس WWDC اپل در سال ۲۰۰۸ توسط آلتمن معرفی شد، اما در جذب توده کاربران شکست خورد. کاربران در آن زمان نسبت به اشتراک‌گذاری دائمی موقعیت مکانی خود بدبین بودند و ظهور رقبایی چون Foursquare و پلتفرم‌های بزرگی مانند فیس‌بوک، عرصه را بر Loopt تنگ کرد. در نهایت، در سال ۲۰۱۲، شرکت Green Dot این استارتاپ را به قیمت ۴۳.۴ میلیون دلار خریداری کرد.6 اگرچه این فروش برای سرمایه‌گذاران بازدهی مطلوبی نداشت، اما برای آلتمن یک «مدرسه عالی کارآفرینی» بود که به او آموخت قدرت اراده لزوماً نمی‌تواند بر عدم تمایل کاربران غلبه کند.

رهبری در وای کامبینیتور: پادشاه‌سازی در سیلیکون ولی

پس از ماجرای Loopt، آلتمن به سرعت به یکی از چهره‌های کلیدی در اکوسیستم سرمایه‌گذاری تبدیل شد. او در سال ۲۰۱۱ به عنوان شریک پاره‌وقت به Y Combinator پیوست و در سال ۲۰۱۴، پل گراهام او را به عنوان جانشین خود برای ریاست این مجموعه انتخاب کرد. تحت رهبری آلتمن، YC از یک برنامه کوچک به یک غول سرمایه‌گذاری جهانی تبدیل شد که هدف آن حمایت از ۱۰۰۰ شرکت در سال بود.

آلتمن تمرکز YC را از نرم‌افزارهای ساده به سمت «تکنولوژی‌های سخت» (Hard Tech) سوق داد و از پروژه‌هایی در زمینه‌های انرژی پاک، بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی حمایت کرد. او معتقد بود که استارتاپ‌ها باید به دنبال حل «مسائل واقعی و سخت» باشند. در این دوران، او زیرمجموعه‌هایی چون YC Continuity (برای سرمایه‌گذاری در مراحل رشد) و YC Research (برای تحقیقات غیرانتفاعی) را تأسیس کرد. تا سال ۲۰۱۹ که او از ریاست YC کناره‌گیری کرد، این مجموعه در شکل‌گیری غول‌هایی چون Airbnb، Reddit، Stripe و Coinbase نقش حیاتی ایفا کرده بود و ارزش مجموع شرکت‌های آن به بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار می‌رسید.

شرکت‌های شاخص تحت رهبری آلتمن در وای کامبینیتور

شرکتحوزه فعالیتنقش در موفقیت
Airbnbاجاره مسکنرشد مقیاس و حمایت در مراحل بحرانی
Stripeزیرساخت پرداختسرمایه‌گذاری استراتژیک و شبکه‌سازی
Redditشبکه اجتماعیبازسازی ساختاری و سرمایه‌گذاری شخصی
Dropboxذخیره‌سازی ابریحمایت در مراحل اولیه رشد
Coinbaseارز دیجیتالتسهیل ورود به بازارهای مالی

تأسیس و تکامل OpenAI: مأموریتی برای نجات یا تسلط؟

در دسامبر ۲۰۱۵، آلتمن به همراه ایلان ماسک و تیمی از دانشمندان تراز اول، OpenAI را به عنوان یک بنیاد تحقیقاتی غیرانتفاعی تأسیس کردند. هدف اولیه آن‌ها ایجاد هوش مصنوعی عمومی (AGI) به گونه‌ای بود که تحت کنترل یک شرکت واحد (مانند گوگل) قرار نگیرد و منافع آن به کل بشریت برسد. با این حال، هزینه سرسام‌آور قدرت پردازشی لازم برای آموزش مدل‌های بزرگ زبانی، آلتمن را به سمتی سوق داد که در سال ۲۰۱۹ ساختار شرکت را به یک مدل «سود-محدود» (Capped-Profit) تغییر دهد.

این چرخش ساختاری، که به OpenAI اجازه داد میلیاردها دلار سرمایه از مایکروسافت جذب کند، منجر به جدایی فلسفی و حقوقی از ایلان ماسک شد. ماسک مدعی شد که آلتمن مأموریت غیرانتفاعی شرکت را فدای سودجویی کرده است، در حالی که آلتمن استدلال می‌کرد بدون این سرمایه، رسیدن به AGI غیرممکن است. همکاری با مایکروسافت، دسترسی OpenAI به ابرکامپیوترهای Azure را فراهم کرد و منجر به تولد مدل‌های انقلابی چون GPT-3، GPT-4 و در نهایت پدیده ChatGPT شد.

بحران نوامبر ۲۰۲۳: سقوط و بازگشت پنج‌روزه

در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۳، دنیای تکنولوژی با خبر اخراج ناگهانی آلتمن توسط هیئت مدیره OpenAI تکان خورد. هیئت مدیره وقت او را به عدم صداقت در ارتباطات متهم کرد. اما این تصمیم با واکنشی بی‌سابقه مواجه شد: تقریباً تمام ۷۷۰ کارمند OpenAI تهدید کردند که استعفا داده و به آلتمن در مایکروسافت می‌پیوندند. این فشار خردکننده، همراه با حمایت قاطع ساتیا نادلا، منجر به بازگشت پیروزمندانه آلتمن در ۲۲ نوامبر شد. بررسی‌های بعدی نشان داد که هیچ خطای مالی یا امنیتی جدی رخ نداده و بحران تنها نتیجه «فروپاشی اعتماد» بین آلتمن و اعضای تندرو هیئت مدیره بوده است.

چشم‌انداز ۲۰۲۵: هوش مصنوعی در مرکز حاکمیت جهانی

در سال ۲۰۲۵، آلتمن OpenAI را به ارزشی نزدیک به ۸۰ میلیارد دلار رسانده و به عنوان چهره اصلی «معماران هوش مصنوعی» شناخته می‌شود. او در دسامبر ۲۰۲۵ با صدور یادداشتی تحت عنوان «کد قرمز»، اولویت‌های شرکت را به سمت مقابله با رقبایی چون گوگل جمینای ۳ سوق داد و هزینه‌های کلانی را برای زیرساخت‌های محاسباتی اختصاص داد. رهبری او در این سال با گسترش نفوذ OpenAI در حوزه‌های نظامی، آموزشی و سلامت همراه بود.

جدول ۳: گاه‌شمار تحولات OpenAI تحت رهبری آلتمن

بازه زمانیرویداد کلیدیپیامدها
۲۰۱۵تأسیس به عنوان غیرانتفاعیتعهد به انتشار آزاد تحقیقات
۲۰۱۹انتقال به ساختار سود-محدودجذب سرمایه ۱ میلیارد دلاری از مایکروسافت
۲۰۲۲عرضه عمومی ChatGPTآغاز تب جهانی هوش مصنوعی مولد
۲۰۲۳اخراج و بازگشت در ۵ روزپاکسازی هیئت مدیره و تثبیت قدرت آلتمن
۲۰۲۴عرضه مدل‌های o1 و Soraپیشرفت در منطق و تولید ویدیو
۲۰۲۵معرفی به عنوان چهره سال تایمرسمیت یافتن حاکمیت سیاسی-تکنولوژیک آلتمن

فراتر از هوش مصنوعی: تثلیث انرژی، طول عمر و هویت

استراتژی کلان آلتمن تنها به الگوریتم‌ها محدود نمی‌شود. او معتقد است که تمدن آینده به سه رکن «هوش ارزان»، «انرژی فراوان» و «شناسایی انسانی» نیاز دارد.

۱. انرژی گداخت: هلیون انرژی (Helion Energy)

آلتمن بزرگترین حامی مالی شرکت هلیون است که به دنبال تجاری‌سازی انرژی گداخت هسته‌ای (Fusion) می‌باشد. او در سال ۲۰۲۵ در دور جدید تأمین مالی ۴۲۵ میلیون دلاری این شرکت شرکت کرد و ارزش آن را به ۵.۴ میلیارد دلار رساند. هدف او تأمین برق بی‌پایان برای دیتاسنترهای عظیم OpenAI است.

۲. افزایش طول عمر: Retro Biosciences

او ۱۸۰ میلیون دلار در شرکت Retro Biosciences سرمایه‌گذاری کرده است که هدف آن اضافه کردن ۱۰ سال به طول عمر سالم انسان است. آلتمن شخصاً به تحقیقات مربوط به «جوان‌سازی خون» علاقه دارد و معتقد است پیری یک مسئله مهندسی است که باید حل شود.

۳. پروژه World (ورلد‌کوین سابق)

پروژه “World” با استفاده از دستگاه‌های اسکن چشم (Orb)، به دنبال ایجاد یک سیستم شناسایی جهانی است تا در دنیایی که بات‌ها همه جا را گرفته‌اند، انسان‌های واقعی قابل تشخیص باشند. آلتمن این پروژه را زیرساختی برای توزیع «درآمد پایه همگانی» (UBI) در آینده‌ای می‌بیند که هوش مصنوعی جایگزین بسیاری از مشاغل شده است.

زندگی شخصی و چالش‌های سال ۲۰۲۵

زندگی خصوصی آلتمن در سال‌های اخیر به شدت مورد توجه رسانه‌ها بوده است. او در ژانویه ۲۰۲۴ با الیور ملهرین در هاوایی ازدواج کرد و در سال ۲۰۲۵ صاحب یک فرزند شد. با وجود این ثبات شخصی، او در سال ۲۰۲۵ با شکایت حقوقی سنگینی از سوی خواهرش، آنی آلتمن، مواجه شد که او را به سوءاستفاده در دوران کودکی متهم کرد. آلتمن و خانواده‌اش این اتهامات را «کاملاً کذب» خوانده و آن را ناشی از چالش‌های سلامت روان آنی دانسته‌اند.

ثروت او در اواخر ۲۰۲۵ حدود ۲.۱ میلیارد دلار برآورد می‌شود که عمدتاً حاصل سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه او در شرکت‌هایی چون Stripe و Reddit است. او همچنان به عنوان یک «آماده‌طلب» (Prepper) شناخته می‌شود که برای سناریوهای احتمالی فروپاشی تمدن، ذخایر طلا، اسلحه و آنتی‌بیوتیک تهیه کرده است.

فلسفه موفقیت و میراث آلتمن

سم آلتمن در مقالات خود، موفقیت را نتیجه «رشد نمایی» (Compounding) می‌داند؛ چه در سرمایه، چه در روابط و چه در یادگیری. او معتقد است که باید «اعتماد به نفس بیش از حدی» داشت تا بتوان ایده‌های متهورانه‌ای را پیش برد که دیگران دیوانه‌وار می‌پندارند. از نظر او، جهان به شدت به سمت «هوش مصنوعی عمومی» در حال حرکت است و وظیفه او این است که مطمئن شود این انتقال به شکلی «نرم» صورت می‌گیرد.

او به عنوان رهبری شناخته می‌شود که قدرت را نه برای تملک دارایی‌های مادی، بلکه برای «خم کردن منحنی تاریخ» می‌خواهد. در سال ۲۰۲۵، سم آلتمن دیگر تنها یک مدیر تکنولوژی نیست؛ او معمار جهانی است که در آن مرز بین هوش بیولوژیک و دیجیتال در حال محو شدن است. میراث او در دهه‌های آینده با این معیار سنجیده خواهد شد که آیا ابزارهایی که او خلق کرده، منجر به شکوفایی تمدن بشری شده‌اند یا تهدیدی برای موجودیت آن. آلتمن با خوش‌بینی تزلزل‌ناپذیر خود، شرط‌بندی بزرگی روی آینده بشریت کرده است و جهان با بیم و امید، نظاره‌گر گام‌های بعدی اوست.

زندگینامه پیشگامان هوش مصنوعی را در آی لرن بخوانید.